26 września 2025

Plan finansowy państwa na rok 2026 powstaje w warunkach złożonych wyzwań społecznych, gospodarczych i bezpieczeństwa. Tymczasem polityka rządu w zakresie finansów publicznych wykazuje cechy krótkowzroczności, niespójności i  nieefektywności. Z tego powodu OPZZ negatywnie opiniuje projekt budżetu państwa na rok 2026. Decyzje gospodarcze podjęte w ostatnich latach doprowadziły do utrwalenia nierówności społecznych, osłabienia konkurencyjności gospodarki oraz niskiej stopy inwestycji. OPZZ oczekuje, że rząd podejmie działania zmierzające do odwrócenia tych niekorzystnych trendów. Obserwowane praktyki, takie jak zamrożenie wynagrodzeń w sektorze publicznym, wysokie obciążenia podatkowe osób o najniższych dochodach, marnotrawstwo funduszy z Krajowego Planu Odbudowy na projekty o wątpliwej wartości społecznej oraz ciągłe niedofinansowanie kluczowych usług publicznych, dowodzą, że państwo wciąż nie dba o obywateli i zrównoważony rozwój kraju. Projekt budżetu na 2026 r. dodatkowo powiela te słabości. Wydatki publiczne nadal  nie odpowiadają rzeczywistym potrzebom pracowników, a polityka wynagrodzeń w sektorze publicznym ogranicza realny wzrost dochodów i pogłębia frustrację społeczną. Dlatego dla OPZZ kluczowe jest, aby projekt budżetu państwa sprzyjał realnemu wzrostowi płac, stabilności zatrudnienia oraz poprawie warunków pracy w sektorze publicznym i prywatnym. Analiza projektu wykazuje, że obecny plan finansowy tych celów nie gwarantuje. Prognozy makroekonomiczne Prognoza wzrostu gospodarczego (3,5%) i inflacji (3%) zawarta w projekcie budżetu państwa na rok 2026 jest realistyczna, choć obarczona znacznymi ryzykami, które wynikają zarówno z uwarunkowań krajowych, jak i zagranicznych. Wątpliwości budzi prognoza inflacji na 2026 r. Inflacja w statystykach GUS rzeczywiście wygląda korzystniej, jednak w dużej mierze jest to efekt działań o  charakterze jednorazowym oraz zmian metodologicznych. Dodatkowo, w perspektywie najbliższego roku istnieją poważne przesłanki wskazujące na możliwość ponownego przyspieszenia inflacji. Deficyt zaplanowany w projekcie ustawy budżetowej na rok 2026, wynoszący 271 740  mln zł, czyli około 6,5% PKB, wymaga oceny zarówno z perspektywy ekonomicznej, jak i społecznej. Dominująca narracja publiczna, koncentrująca się na konieczności ograniczenia deficytu poprzez cięcia wydatków, jest nie tylko społecznie niesprawiedliwa, ale również ekonomicznie nieuzasadniona. Ograniczanie wydatków publicznych grozi spowolnieniem gospodarczym, zwiększeniem bezrobocia i pogłębieniem nierówności społecznych. Luka ta, będąca źródłem deficytu, powinna być ograniczana przede wszystkim poprzez reformy po stronie dochodowej, w tym poprzez progresywny system podatkowy i eliminację luk fiskalnych. System podatkowy OPZZ zwraca uwagę na poważne wady systemu podatkowego i niewykorzystany potencjał zwiększenia dochodów państwa. Znaczna część prognozowanych wpływów podatkowych opiera się na mechanizmach wymagających uprzednich zmian legislacyjnych, jednak ryzyko polityczne związane z  możliwością prezydenckiego weta osłabia wiarygodność założonych wpływów podatkowych. Brak planowanej reformy PIT i CIT oraz utrzymanie preferencyjnych mechanizmów, opodatkowania przedsiębiorców ogranicza realną progresję podatkową, prowadząc do regresywnego obciążenia pracowników. Mrożenie progów podatkowych, brak waloryzacji kosztów uzyskania przychodów oraz próg podatkowy na poziomie 120  000  zł sprawiają, że coraz większa liczba podatników płaci wyższe stawki PIT. Ciężar fiskalny spoczywa w całości na pracownikach, podczas gdy podmioty gospodarcze utrzymują przywileje podatkowe. W związku z tym OPZZ rekomenduje wprowadzenie kompleksowej reformy PIT poprzez wprowadzenie nowych progów podatkowych i stawek podatku oraz podniesienie kwoty wolnej, w celu zwiększenia progresywności systemu i zwiększenia sprawiedliwości społecznej. Niezbędne jest także zapewnienie corocznej waloryzacji progów podatkowych oraz pracowniczych kosztów uzyskania przychodów. Konieczna jest ponadto reforma CIT i wyższe opodatkowania kapitału. Wynagrodzenia W ocenie OPZZ rząd zapomniał o  pracownikach sektora publicznego. Proponowane w projekcie budżetu podwyżki na poziomie 3% są wyrazem arogancji władzy i lekceważenia pracowników, którzy codziennie zapewniają sprawne funkcjonowanie państwa, w tym edukacji, ochrony zdrowia, administracji, policji i służb bezpieczeństwa. Dlatego OPZZ domaga się podwyżek w sektorze publicznym o co najmniej 12%, co jest tym bardziej uzasadnione, ponieważ rząd prognozuje w 2026 r. średni wzrost wydatków urzędów naczelnych organów władzy państwowej (tzw. „świętych krów”) o 10%. Przyjęte wskaźniki makroekonomiczne jeszcze bardziej pogłębią spłaszczenie wynagrodzeń, zwiększą nierówności społeczne i  rozwieranie nożyc płacowych między sektorem publicznym a prywatnym, utrudniając nabór i utrzymanie wykwalifikowanej kadry. Negatywnie należy ocenić całkowite zignorowanie przez stronę rządową stanowiska pracowników oraz pracodawców wyrażonego w Uchwale nr 139 Rady Dialogu Społecznego, w której jednoznacznie odrzucono proponowany wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej na rok 2026 na poziomie 103,0%. Po raz pierwszy w historii prac Rady Dialogu Społecznego związki zawodowe i  organizacje pracodawców osiągnęły jednomyślne porozumienie w kwestii wynagrodzeń w sferze budżetowej, uznając, że państwo ma konstytucyjny obowiązek zapewnienia obywatelom usług publicznych o odpowiedniej jakości. W projekcie budżetu na rok 2026 nie znalazło się żadne odniesienie do tej uchwały, ani jakiekolwiek wyjaśnienie przyczyn odrzucenia wspólnego stanowiska pracowników i pracodawców. Takie postępowanie wskazuje, że decyzje dotyczące wynagrodzeń w sektorze publicznym są podejmowane ponad głowami stron dialogu społecznego. Wynagrodzenie nauczycieli Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych wnosi ponadto o podwyżkę wynagrodzeń nauczycielskich o 10% - od 01 stycznia 2026 r. Zauważamy, że w art. 9 ust. 2 projektu ustawy budżetowej, zgodnie z art. 30  ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2024 r. poz. 986 ze zm.), od 1 stycznia 2026 r. ustalono kwotę bazową dla nauczycieli w wysokości 5 597,86 zł, tj. o 3% wyższą niż obowiązująca w roku bieżącym. W  2026  roku inflacja konsumencka wyniesie średnio 3%. Jednakże w 2026 r. prognozuje się, że przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wzrośnie o  6,4% w ujęciu nominalnym oraz o 3,3% w ujęciu realnym. OPZZ występuje zatem o wzrost kwoty bazowej i zabezpieczenie środków finansowych, które pozwolą na realizację związkowego postulatu 10% podwyżki wynagrodzenia dla nauczycieli.  Zauważamy ponadto, że w przyjętym scenariuszu makroekonomicznym w 2026 r. założono, że nastąpi ożywienie gospodarcze i wzrost PKB przyspieszy do 3,5%. Zatem OPZZ wnosi o ustalenie udziału nakładów na oświatę i wychowanie w PKB na poziomie 3%. Ponadto, postulujemy o przyspieszenie prac nad obywatelskim projektem ustawy o  wynagrodzeniach nauczycieli, który zakłada powiązanie wzrostu ich płac z  przeciętnym wynagrodzeniem. Polityka rynku pracy i Fundusz Pracy Przedłożony projekt ustawy budżetowej dotyczący planu finansowego Funduszu Pracy budzi niepokój. W 2026 roku wydatki na działania wynikające z ustawy o rynku pracy i publicznych służbach zatrudnienia będą niższe o ponad 1 mld zł niż w roku 2025 - to spadek o ponad 9%. Sprzeciw OPZZ budzą cięcia wydatków na formy pomocy i aktywność zawodową czyli aktywną politykę rynku pracy w skali 1,45 mld zł. Proponowane obniżenie wydatków na politykę rynku pracy budzi tym większy sprzeciw, że już obecnie widoczne jest mniejsze zaangażowanie władz publicznych w  aktywną politykę rynku pracy, co doprowadziło do niespotykanego dotychczas wzrostu bezrobocia w okresie letnim. Tymczasem skala zwolnień grupowych i  wyzwania, jakie stoją przed rynkiem pracy, takie jak konieczność przekwalifikowania i tworzenia nowych kompetencji oraz poszerzanie potencjalnej grupy docelowej dla działań publicznych służb zatrudnienia wynikające z nowej ustawy, wskazują na potrzebę większego strumienia środków finansowych niż dotychczas. Kwestie emerytalno-rentowe OPZZ negatywnie ocenia przyjęty poziom waloryzacji świadczeń emerytalno- rentowych na rok 2026 regulowany wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym powiększonym o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzednim. Podtrzymujemy argumentację przedstawianą od lat, iż wzrost wskaźnika o 50% realnego wzrostu płac w  mechanizmie waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych jest niezbędne dla utrzymania poziomu konsumpcji gospodarstw domowych emerytów i rencistów i  niepogarszania sytuacji finansowej tej grupy. W przeciwnym razie zaproponowane w projekcie ustawy budżetowej zastosowanie wskaźnika na poziomie ustawowego minimum w dłuższym okresie czasu powiększy lukę pomiędzy poziomem życia emerytów i rencistów i pracowniczych gospodarstw domowych. Dodatkowo, OPZZ wnioskuje o zabezpieczenie środków finansowych na wprowadzenie emerytur stażowych. Prace nad ustawowym ustanowieniem i  wdrożeniem tego postulatu są zaawansowane, stąd wydaje się zasadne, by uwzględnić skutki finansowe w przyszłorocznym budżecie na jego realizację. Ochrona zdrowia Rząd wskazuje, że rok 2026 będzie kolejnym rokiem wzrostu nakładów na ochronę zdrowia, z rekordowo wysokimi środkami rzędu 247,8 mld zł i wzroście wydatków na poziomie 6,81% PKB. Opiniując corocznie projekt ustawy budżetowej w obszarze wydatków ochrony zdrowia, OPZZ wnioskuje o przedstawianie kompleksowej informacji o wydatkach w części działu 46 Zdrowie i 851 Ochrona zdrowia, uzupełnionej o plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia danego roku. Wzrost wydatków na zdrowie jest udziałem środków finansowych będących w dyspozycji Narodowego Funduszu Zdrowia (217,3 mld zł na 2026 r.), a nie budżetu państwa. Projekt budżetu na rok 2026 dowodzi braku ram finansowych dla stabilnego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w nadchodzących latach. Zwracamy uwagę, że brak zapewnienia odpowiedniej wysokości środków publicznych na ochronę zdrowia w stosunku do zobowiązań wynikających z aktualnego stanu prawnego oraz potrzeb zdrowotnych społeczeństwa doprowadzi do zmniejszenia dostępności świadczeń, zagrożenia funkcjonowania podmiotów leczniczych, zwiększenia nierówności w zdrowiu oraz pogorszenia sytuacji zdrowotnej obywateli. Dotacja budżetowa dla NFZ na 2026 r. w wysokości 26 mld zł nie jest wystarczająca Dlatego OPZZ wnioskuje o: zapewnienie odpowiedniej płynności finansowej systemu ochrony zdrowia poprzez skierowanie do Narodowego Funduszu Zdrowia dodatkowych środków z budżetu państwa na uregulowanie zobowiązań związanych z realizacją świadczeń zdrowotnych; rozpoczęcie prac nad nowelizacją ustawy o minimalnych nakładach publicznych na ochronę zdrowia w taki sposób, aby docelowy poziom wydatków na ten cel był adekwatny do potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, w szczególności wobec tendencji demograficznych, przyczyniających się do wzrostu popytu na świadczenia. Szkolnictwo wyższe i nauka Przyspieszenie rozwoju naszego kraju i umacnianie jego pozycji międzynarodowej muszą być oparte na wykorzystaniu potencjału nauki, której finansowanie powinno być traktowane jako długoterminowa inwestycja. Dlatego oczekujemy znaczącego zwiększenia w budżecie państwa na kolejny rok nakładów finansowych na szkolnictwo wyższe i naukę, w tym na wzrost wynagrodzeń wszystkich pracownic i pracowników uczelni i instytucji naukowych. Domagamy się, aby nakłady na ten sektor sukcesywnie w relacji do PKB rosły (corocznie o 0,3% PKB) do osiągnięcia w perspektywie ośmiu następnych lat 3% PKB, oraz powiązania wynagrodzeń pracowników szkolnictwa wyższego i nauki z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Program wieloletni Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy W projekcie budżetu państwa nie znalazł się program wieloletni „Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy (okres realizacji: lata 2026-2028)”. Do tej pory nie został on przyjęty Uchwałą Rady Ministrów do realizacji, a w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu planowany termin przyjęcia tego Programu przez założono na IV kwartał br. Zwracamy uwagę na konieczność przyspieszenia prac rządu i włączenie Programu do projektu budżetu państwa oraz zabezpieczenie środków na jego realizację. Potrzeba kontynuacji programu wynika zarówno ze stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w  Polsce, zapisów w dokumentach międzynarodowych i krajowych, ale także spełniania przez program od lat funkcji Krajowej Strategii w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Instytucje kultury i sztuki OPZZ zwraca uwagę na potrzebę zmiany prawa, która ponownie uzna część instytucji kultury za jednostki sfery budżetowej. Obecnie duża liczba instytucji kultury nie podlega przepisom regulującym zasady wynagradzania pracowników sfery budżetowej, zatem nie są one podstawą do kształtowania ich warunków zatrudnienia. Przez to pracownicy wielu instytucji kultury są pomijani i czują się nierówno traktowani mimo, że ich praca wypełnia funkcję publiczną. Poza tym ich wynagrodzenia są bardzo niskie, często równe lub niewiele wyższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w sferze budżetowej ustalany przez rząd w ustawie budżetowej nie odnosi się wprost do wynagrodzeń jednostek, które nie są uznane za jednostki sfery budżetowej. Przykładem zróżnicowania sytuacji pracowników instytucji kultury i sfery budżetowej jest także pozbawienie ich dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Postulujemy zatem o zmianę ustawy z dnia 25 października 1991 r. o  organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej polegającą na stworzeniu podstawy prawnej do wypłaty pracownikom instytucji kultury dodatkowego wynagrodzenia rocznego ustalonego na zasadach i w wysokości określonych w  ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek budżetowych. Przyczyni się to do poprawy sytuacji finansowej pracowników wielu instytucji kultury. 

19 września 2025

Do Senatu trafiły uwagi Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych do ustawy o bonie ciepłowniczym. OPZZ zwraca uwagę, że nie został przeprowadzony żaden proces konsultacyjny, a rozwiązania proponowane w ustawie nie będą wystarczająco efektywne. Maciej Zaboronek – Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ Ustawa o bonie ciepłowniczym przewiduje wsparcie dla użytkowników systemów ciepłowniczych w obliczu występujących obecnie znacznych podwyżek cen ciepła. Pomoc dotyczy jednak niewielkiej części społeczeństwa – w pełnym zakresie obejmie jednoosobowe gospodarstwa domowe o przychodach znacznie niższych niż minimalne wynagrodzenie za pracę (przy jeszcze niższym progu na osobę dla gospodarstw wieloosobowych) i tylko te korzystające z usług ciepła systemowego, co znacznie ogranicza liczbę osób kwalifikujących się do wsparcia – szacowaną na ok. 200 tys. Jednocześnie brak pomocy dla osób korzystających z innych drożejących źródeł ogrzewania i paliw w tym gazu, węgla czy energii elektrycznej. Co więcej w tym ostatnim przypadku ustawa przewiduje zniesienie maksymalnej ceny energii elektrycznej od 1 stycznia 2026 r. co może spowodować podwyżki rachunków w środku sezonu grzewczego, dlatego OPZZ postuluje przedłużenie działania mechanizmu osłonowego co najmniej o kwartał. Uproszczenia wymaga stosunkowo skomplikowany sposób wnioskowania o wsparcie, który w obecnej formie może skutkować nie otrzymaniem pomocy przez część uprawnionych, szczególnie w przypadku osób starszych i samotnych. OPZZ zwraca także uwagę, że obsługa bonu spoczywać będzie na pracownikach administracji samorządowej, którzy już dziś zmagają się z problemem przeładowania obowiązkami, związanym z niewystarczającą ilością pracowników i licznymi nieobsadzonymi etatami w tych instytucjach. OPZZ negatywnie ocenia fakt, że ustawa trafiła do Sejmu bez konsultacji społecznych. Mimo uwag OPZZ Senat przyjął ją kilka dni później na posiedzeniu 17 września. Obecnie akt czeka na podpis Prezydenta RP.

15 września 2025

W Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów dotyczące minimalnego wynagrodzenia za pracę i minimalnej stawki godzinowej na 2026 rok. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej Zgodnie z decyzją Rady Ministrów, od 1 stycznia przyszłego roku, minimalne wynagrodzenie ma wynieść 4806 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa 31,40 zł brutto. Oznacza to wzrost zaledwie o 140 zł w porównaniu do obecnie obowiązującej stawki wynoszącej 4666 zł. Podwyżka obejmie ponad 3 mln osób, czyli około 15% pracujących w Polsce. OPZZ uważa, że decyzja rządu jest niewystarczająca i całkowicie oderwana od realiów życia pracowników. W wyniku podwyżki pracownik otrzyma na rękę jedynie około 95 zł więcej miesięcznie. To absolutnie za mało, biorąc pod uwagę wciąż wysokie ceny żywności, energii i podstawowych produktów. Inflacja spada, ale jej poziom wciąż znacząco obciąża domowe budżety. Taka minimalna podwyżka nie zapewni realnego wzrostu wynagrodzenia minimalnego w przyszłym roku. OPZZ podkreśla, że osoby zarabiające minimalną pensję wydają większość dochodów na konsumpcję podstawowych dóbr, wspierając tym samym lokalną gospodarkę. Symboliczny wzrost minimalnego wynagrodzenia nie poprawi sytuacji tych osób, a wręcz pogłębi problemy społeczne i zwiększy wydatki państwa na pomoc socjalną. Decyzja rządu oznacza również spadek relacji płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce, co jest niebezpiecznym sygnałem dla rynku pracy i całej gospodarki. Zdaniem OPZZ inflacja może jeszcze wzrosnąć, a 3-procentowa podwyżka względem 2025 roku jest w symboliczną kwotą. Zdaniem OPZZ decyzja Rady Ministrów to jawne zlekceważenie potrzeb pracowników najmniej zarabiających. Nie zapewni ona realnej poprawy sytuacji życiowej, nie ograniczy szarej strefy i nie wesprze konsumpcji lokalnej. Dlatego OPZZ oczekiwało wzrostu płacy minimalnej do poziomu co najmniej 5015 zł. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2025 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2026 r. - TUTAJ

15 września 2025

W siedzibie OPZZ, 15 września br. odbyło się posiedzenie Zespołu ds. równości, które poprowadziła przewodnicząca Zespołu, Barbara Kutrowska z ZNP. W Zespole wziął udział przewodniczący OPZZ, Piotr Ostrowski, oraz wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz. Wiceprzewodnicząca OPZZ przedstawiła członkom Zespołu informację o bieżących działaniach OPZZ, których celem jest realizacja postulatów Programu OPZZ m.in. w obszarze polityki gospodarczej państwa, w tym klimatycznej, oraz wynagradzania pracowników, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Wskazała na rosnące niezadowolenie społeczne wynikające z kierunku polityki państwa, jaką sygnalizuje się w dokumentach strategicznych takich jak projekt Krajowego Planu w dziedzinie energii i klimatu, czy decyzjach rządu dotyczących np. propozycji płacy minimalnej czy wzrostu płac w sferze budżetowej w 2026 r. Brak polityki przemysłowej państwa szkodzi konkurencyjności krajowego przemysłu i wpływa na zatrudnienie w tym sektorze, pomysł na transformację klimatyczną nie gwarantuje jej sprawiedliwego wymiaru a propozycje rządu w obszarze płac nie gwarantują ich realnego wzrostu. Brak poparcia dla dotychczasowych działań rządu i postulaty do pilnej realizacji wybrzmią już 27 września br., w trakcie manifestacji organizowanej w OPZZ w Warszawie. Do udziału w tym wydarzeniu wezwał przewodniczący OPZZ i wiceprzewodnicząca OPZZ. Członkowie Zespołu dyskutowali także na temat polityki finansowej rządu, w oparciu o informację na temat projektu budżetu państwa na rok 2026, której udzieliła Katarzyna Pietrzak, ekspert OPZZ. Brak realnego wzrostu wynagrodzeń w sektorze publicznym i niesprawiedliwa społecznie polityka podatkowa państwa, to nie jedyne zarzuty wobec projektu, który obecnie jest przedmiotem opiniowania przez Radę Dialogu Społecznego. W dalszej części posiedzenia, ekspert OPZZ, Michał Polakowski, zaprezentował informacje na temat systemu podatkowego, w tym czynnikach warunkujących wysokość świadczeń emerytalnych, z punktu widzenia pracujących kobiet i mężczyzn. Wskazał na lukę płacową i lukę w zatrudnieniu oraz ich przyczyny, która wpływa następnie na tzw. lukę emerytalną, czyli zróżnicowanie wysokości emerytur kobiet i mężczyzn. W trakcie posiedzenia członkowie zdecydowali o sformowaniu grupy roboczej, która będzie przygotowywać wydarzenie OPZZ pn. Kongres równości. Zgłoszono także propozycje do dalszych prac Zespołu ds. równości. Przewodnicząca Zespołu, Barbara Kutrowska, omówiła listę aktywności, które Zespół podejmował między formalnymi posiedzeniami. W drugiej części dnia, członkowie Zespołu wzięli udział w szkoleniu z zakresu samoobrony, w organizacji którego pomógł OPZZ, przewodniczący RW OPZZ woj. opolskiego, Wojciech Rajchel a poprowadził je pan Roman Nizio. We wtorek, 16 września br. członkowie Zespołu wezmą udział w szkoleniu organizowanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dotyczącym systemu emerytalnego. (KP)

12 września 2025

Po kilku latach starań ze strony Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (EKZZ) do prac w Parlamencie Europejskim trafił szkic Dyrektywy o Sprawiedliwej Transformacji, która na poziomie całej Unii ma regulować kwestie społeczne zmian związanych z politykami w zakresie energii i klimatu, ale także digitalizacji i AI. Maciej Zaboronek – Wydział Polityki Gospodarczej OPZZ, zastępca członka Komisji ds. Sprawiedliwej Transformacji EKZZ 10 września 2025 odbyło się spotkanie Komisji ds. Sprawiedliwej Transformacji EKZZ, którego głównym tematem było podsumowanie stanu prac nad Dyrektywą. Potrzebę utworzenia takiego dokumentu wyraził Kongres EKZZ w maju 2023 r., a inicjatywa ta została poparta m.in. w opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w grudniu 2023 r. czy stanowisku Belgijskiej prezydencji Unii Europejskiej z grudnia 2024 r. Obecnie prace trwają w Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (EMPL) w Parlamencie Europejskim. Szkic Dyrektywy został przedstawiony 2 września br. i zbierane są do niego poprawki na poziomie Komisji. W czerwcu 2025 ukazał się projekt Dyrektywy przygotowany przez brukselskie biuro Fundacji im. Friedricha Eberta, będący punktem wyjścia do prac ze strony EKZZ. Projekt zawiera liczne korzystne i oczekiwane przez pracowników zapisy w kilku kategoriach: Prawa pracowników Pracownicy mają mieć prawo do informacji i konsultacji na temat planowanych zmian w firmach. Zwolnienia mają być ostatecznością — priorytetem są przekwalifikowanie, przesunięcia i inne alternatywy. Wprowadzenie indywidualnego prawa do płatnych szkoleń w czasie pracy. Plany transformacji Firmy muszą przygotować plany transformacji klimatycznej i cyfrowej, uwzględniające wpływ na zatrudnienie. Plany te mają być konsultowane z pracownikami i zgłaszane do nowego Obserwatorium Sprawiedliwej Transformacji UE. Polityka publiczna Państwa członkowskie mają obowiązek opracowania strategii sprawiedliwej transformacji na poziomie krajowym i regionalnym. Negocjacje zbiorowe mają być wspierane jako narzędzie zarządzania zmianami. Egzekwowanie i finansowanie Przestrzeganie dyrektywy będzie warunkiem dostępu do funduszy UE i zamówień publicznych. Przewidziano sankcje za naruszenia oraz możliwość stosowania korzystniejszych przepisów krajowych. Projekt zaproponowany przez Komisję EMPL jest, póki co, łagodniejszy w wyrazie niż wskazania EKZZ i zamiast poleceń dla krajów i firm zawiera rekomendacje, nie jest też tak stanowczy jeśli chodzi o egzekwowanie i kary za nie wywiązywanie się z proponowanych zapisów. Prace nad treścią Dyrektywy będą trwały w najbliższych tygodniach w Komisji EMPL, a jeśli treść zostanie przegłosowana na tym poziomie – trafi pod głosowanie plenarne Parlamentu Europejskiego i zostanie przedstawiona Komisji Europejskiej. Droga do przyjęcia dokumentu jest jeszcze daleka, ale wkroczyła już na poziom polityczny i doprowadzenie jej do końca byłoby dużą korzyścią dla pracowników w Europie, a szczególnie w Polsce.

12 września 2025

Trwają prace nad uchwaleniem zmian w ustawie o wydobyciu niektórych kopalin, które mają na celu ograniczyć na kilka najbliższych lat opodatkowanie wydobycia miedzi. Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Miedziowego, organizacja członkowska OPZZ, od lat działała na rzecz zmiany tego podatku, który stanowi ogromne obciążenie dla, przede wszystkim, KGHM SA. W latach 2012-2020 do budżetu państwa wpłynęło z jego tytułu 1,6 mld zł a w latach 2021-2024 aż 3,6 mld zł. Obciążenia podatkowe mocno ograniczają możliwości rozwoju KGHM SA, w tym inwestycyjne. Wpływają na potencjał rozwojowy regionu i konkurencyjność kraju dla potencjalnych inwestorów. Spółka jest ważnym pracodawcą w regionie a jej działalność jest kluczowa z punktu widzenia wzrostu gospodarczego kraju oraz jego bezpieczeństwa surowcowego. Dlatego Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Miedziowego, organizacja członkowska OPZZ, od lat działał na rzecz zmiany prawa miedziowego. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy, w której na kilka lat zmienia parametry podatku, aby zmniejszyć obciążenie fiskalne z tytułu wydobycia miedzi a przez to umożliwić zwiększenie inwestycji spółce, do których w części będzie można zastosować ulgę inwestycyjną. To krok w dobrym kierunku, który nastąpił dzięki zaangażowaniu OPZZ i jej organizacji członkowskiej - Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Miedziowego. W naszej ocenie, zmniejszenie opodatkowania wydobycia kopalin powinno trwać o wiele lat dłużej, z uwagi na czaso- i kosztochłonność procesów inwestycyjnych oraz potrzeby spółki w tym zakresie. Wiceprzewodnicząca OPZZ, Barbara Popielarz, przedstawiła w imieniu OPZZ stanowisko do projektu ustawy zmieniającej opodatkowanie wydobycia kopalin. Wzięliśmy również udział w spotkaniu konsultacyjnym zorganizowanym przez Ministerstwo Finansów w tej sprawie. Nasz głos spowodował, że dokonano w projekcie ustawy korekty parametrów podatku od wydobycia niektórych kopalin, w tym miedzi.  Konsensus co do zasadności szybkiego uchwalenia zmiany prawa dotyczącego opodatkowania wydobycia m.in.  miedzi wyraziły zarówno związki zawodowe jak i organizacje pracodawców. Będziemy aktywni na dalszym etapie prac legislacyjnych celem dalszej poprawy otoczenia prawnego funkcjonowania spółki. W spotkaniu z kierownictwem Ministerstwa Finansów, które reprezentował Jarosław Neneman, Podsekretarz Stanu w MF wzięli udział Ryszard Zbrzyzny, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Miedziowego, Dariusz Mika i Wojciech Romanowicz ze ZZPPM oraz Katarzyna Pietrzak z Wydziału Polityki Gospodarczej OPZZ. (KP)

11 września 2025

Podczas posiedzenia plenarnego Rady Dialogu Społecznego w dniu 10 września br. głównym punktem porządku obrad była dyskusja nad projektem ustawy budżetowej na 2026 r. oraz projektem tzw. ustawy okołobudżetowej. Emocje budziły przede wszystkim kwestie wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej i konstrukcja strony dochodowej planu finansowego państwa. Szczególnie aktywną rolę odegrało Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, zgłaszając liczne pytania i krytyczne uwagi. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej W imieniu ministra finansów Andrzeja Domańskiego projekt budżetu państwa na 2026 rok przedstawiła wiceminister finansów Hanna Majszczyk. Podkreśliła, że główne priorytety budżetu to: bezpieczeństwo państwa, zdrowie, rozwój inwestycji. W projekcie przewidziano wzrost dochodów do kwoty 647,2 mld zł, w tym z podatków CIT, PIT, VAT i akcyzy, przy planowanych wydatkach 918,9 mld zł, co generuje deficyt na poziomie 271,7 mld zł. W projekcie budżetu uwzględniono utrzymanie wszystkich programów społecznych, takich jak 800 plus, Dobry Start, Aktywny Rodzic, Renta Wdowia oraz trzynasta i czternasta emerytura, a także przewidziano wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej o 3%. Zapewniono finansowanie inwestycji krajowych i europejskich, w tym KPO, a państwowy dług publiczny utrzymano na poziomie 53,8% PKB, z deficytem sektora publicznego szacowanym na 6,5% PKB. Sebastian Gajewski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny Pracy i Polityki Społecznej zapewnił, że projekt budżetu przewiduje aktywną politykę społeczną, wspierającą rodziny, macierzyństwo i opiekę nad dziećmi. Podkreślił znaczenie świadczeń uniwersalnych, takich jak np. 800 plus argumentując, że nie powinny one stygmatyzować ani dzielić rodziców według statusu dochodowego, a ich celem jest wspieranie wychowania dzieci w warunkach niskiej dzietności. Odnosząc się do emerytur i rent, minister zaznaczył, że dodatkowe świadczenia, takie jak trzynastki i czternastki, mają swoje uzasadnienie oraz że rząd nie zamierza zmieniać zasad przyznawania tych świadczeń, a w budżecie zabezpieczono środki na ich kontynuację oraz na nowe inicjatywy społeczne. W dyskusji Piotr Ostrowski, przewodniczący OPZZ ocenił projekt budżetu na 2026 rok bardzo krytycznie podkreślając, że budżet to nie tylko liczby i wskaźniki, ale przede wszystkim odpowiedź na realne potrzeby kilkunastu milionów pracowników w Polsce. Budżet powinien sprzyjać wzrostowi płac, zapewniać stabilność zatrudnienia, poprawiać warunki pracy, gwarantować wysoką jakość usług publicznych w szkołach, szpitalach, urzędach, policji i służbach bezpieczeństwa, a także przewidywać inwestycje, które pobudzą gospodarkę i stworzą trwałe, dobrze płatne miejsca pracy. Według OPZZ, projekt budżetu tego nie gwarantuje. Premier i rząd chwalą się wzrostem PKB i wysoką pozycją Polski wśród 20 największych gospodarek świata, ale zdaniem OPZZ jest to wzrost wyłącznie na papierze, a pracownicy nie widzą go w swoich portfelach. Dlatego konieczne jest zwiększenie wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej. Zwrócił uwagę, że rząd w projekcie budżetu przewiduje wzrost dochodów z CIT, głównie poprzez wyższe podatki dla banków, które w 2024 roku odnotowały rekordowe zyski, ale nie przedstawił planów wprowadzenia podatku cyfrowego, podatku katastralnego czy reformy PIT; kwota wolna od podatku pozostaje niezmieniona, próg podatkowy został zamrożony, koszty uzyskania przychodu nie są waloryzowane. Sprawia to, że pracownicy zapewniają stabilność finansową państwa, podczas gdy przedsiębiorcy korzystają z dotacji i subwencji. Przewodniczący OPZZ krytycznie odniósł się też do niewystarczającą dynamiki wydatków publicznych a przede wszystkim do minimalnych podwyżek w sektorze budżetowym. Podkreślił, że w tym samym czasie wydatki niektórych instytucji publicznych tzw. świętych krów wzrosną średnio o 10% (przykładem są Krajowa Rada Sądownictwa z planowanym wzrostem o 62% i Trybunał Konstytucyjny o 38%). Piotr Ostrowski podkreślił dodatkowo, że rząd zignorował wspólny głos pracowników i pracodawców w RDS, którzy jednomyślnie odrzucili 3% podwyżki i nie przedstawił w tej kwestii żadnego uzasadnienia. Sławomir Broniarz, przewodniczący Związku Nauczycielstwa Polskiego, zwrócił się do Ministerstwa Finansów z pytaniem o plany dotyczące wzrostu wynagrodzeń w dłuższym horyzoncie czasowym tj. w 2027 roku. Zwrócił uwagę, że choć do przygotowania budżetu na 2027 r. pozostało jeszcze dużo czasu, to już teraz pracowników sfery budżetowej, a szczególnie nauczycieli, interesuje, czy rząd prowadzi dyskusję o skalach podwyżek w kolejnych latach. Krytycznie ocenił aktualne propozycje w zakresie wynagrodzeń, podkreślając, że państwo jest silne wobec najsłabszych, a takim najsłabszym ogniwem są dziś pracownicy państwowej sfery budżetowej. Wskazał, że zaproponowany wskaźnik wzrostu płac na poziomie 3% procent jest niższy od zakładanego realnego wzrostu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw, co jego zdaniem będzie prowadziło nie tylko do dalszego rozwierania nożyc płacowego, ale również do powstania kolejnej grupy pracowników, którzy w przyszłości będą skazani na dramatycznie niskie emerytury. Najwięcej miejsca w swoim wystąpieniu prezes ZNP poświęcił sytuacji nauczycieli. Zaznaczył, że wzrost wynagrodzeń proponowany dla tej grupy jest dalece niezadowalający, a minimalna różnica pomiędzy płacą nauczyciela rozpoczynającego pracę a wynagrodzeniem minimalnym wynosi około 450 złotych. Według niego tak niewielka różnica nie tylko nie motywuje absolwentów do podjęcia pracy w zawodzie nauczyciela, ale wręcz zniechęca do wiązania z nim przyszłości. Odniósł się również do rządowych działań osłonowych, takich jak zamrożenie cen prądu czy centralnego ogrzewania, określając je mianem „katastrofy odroczonej w czasie”. W mocnych słowach skrytykował także brak prac nad obywatelskim projektem ustawy o wynagrodzeniach nauczycieli. Stwierdził, że nieprocedowanie tej ustawy jest dowodem na to, że władza lekceważy tę grupę zawodową. Ostrzegł, że zaniechanie w tej sprawie grozi powstaniem kolosalnego konfliktu społecznego, którego skutki będą musiały zostać wzięte pod uwagę przez rządzących. Elżbieta Aleksandrowicz, przewodnicząca Rady OPZZ Branży Usługi Publiczne, mówiła o kluczowej roli pracowników sfery budżetowej w funkcjonowaniu państwa i ostrzegała, że bez nich nastąpi paraliż urzędów, sądów czy instytucji publicznych. Zwróciła uwagę na rosnący problem braku chętnych do pracy w urzędach. Najmocniej skrytykowała ogromne dysproporcje w wynagrodzeniach, wskazując, że w urzędach podwyżki wyniosą zaledwie 3%, a instytucje centralne, takie jak Krajowa Rada Sądownictwa czy Trybunał Konstytucyjny ubiegają się o środki sięgające kilkudziesięciu procent. „To bulwersujące i wstydliwe” – podsumowała. Michał Lewandowski, przewodniczący Konfederacji Pracy OPZZ skrytykował niesprawiedliwość systemu podatkowego. Podkreślił, że to pracownicy zatrudnieni na etatach ponoszą największe obciążenia podatkowe, podczas gdy przedsiębiorcy korzystają z ulg, dotacji i dopłat. Zwrócił uwagę, że osoby zarabiające średnie wynagrodzenie często już jesienią wpadają w drugi próg podatkowy i nagle dostają niższe wypłaty, co utrudnia im spłatę kredytów mieszkaniowych. Podkreślił, że trzeba skończy z drenowaniem kieszeni pracowników, a większymi obciążeniami objąć banki, gigantów cyfrowych, podmioty wykupujące hurtowo mieszkania czy międzynarodowe koncerny. Postulował wprowadzenie podatku cyfrowego i podatku katastralnego oraz skuteczne opodatkowanie zagranicznych korporacji. (nq)

09 września 2025

Na przełomie sierpnia i września Ministerstwo Energii zbierało opinie w procesie konsultacji aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do roku 2030 z perspektywą do 2040 r. (KPEiK) - dokumentu, który ma wyznaczać ramy i kierunki transformacji energetycznej Polski w nadchodzących latach. Konsultowana wersja jest rozwiniętą i poprawioną edycją dokumentu przedstawionego poprzednio przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w październiku 2024. Mimo zmian, dokument wciąż nie zyskuje aprobaty OPZZ. Maciej Zaboronek – ekspert OPZZ ds. polityki klimatycznej Część uwag zgłaszanych przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w poprzednich konsultacjach znalazła odzwierciedlenie w nowej wersji dokumentu, m.in. rozszerzony został rozdział poświęcony pracy. Jednak według OPZZ jego obecna wersja wciąż nie spełnia podstawowych oczekiwań społecznych. W aktualnej opinii skierowanej do Ministerstwa Energii, OPZZ wyraża niezadowolenie z braku kompleksowego podejścia do sprawiedliwej transformacji, która powinna uwzględniać nie tylko cele środowiskowe, ale przede wszystkim ludzi – pracowników, społeczności lokalne i całe sektory gospodarki. OPZZ akcentuje wciąż niedostateczne uwzględnienie wpływu transformacji energetycznej na rynek pracy. Choć dokument w obecnej wersji nieco szerzej traktuje kwestie zatrudnienia niż jego poprzednia odsłona, to nadal traktuje je bardzo ogólnie i brakuje w nim konkretnych danych, prognoz i analiz dotyczących skutków dla poszczególnych branż. Jedyna dokładniejsza prognoza zmian w zatrudnieniu dotyczy górnictwa węgla kamiennego, z zawężeniem do węgla energetycznego (przewidując niemal 90% redukcję etatów już do 2035 roku). Brak natomiast prognoz dotyczących choćby energetyki konwencjonalnej czy odnawialnej, przemysłu energochłonnego, górnictwa węgla brunatnego, ciepłownictwa czy wszelkiej działalności związanej z transportem opartym na paliwach kopalnych. OPZZ wskazuje, że bez odpowiednich prognoz nie sposób przygotować skutecznych działań osłonowych, programów przekwalifikowania czy polityki zatrudnienia, które mogłyby złagodzić negatywne skutki transformacji lub ułatwić edukację w nowych branżach. Tymczasem w dokumencie nie ma choćby zapowiedzi stworzenia podobnych analiz. OPZZ przypomniał, że zgodnie z zaleceniami Rady UE z 2022 roku, państwa członkowskie powinny uwzględniać społeczne konsekwencje polityki klimatycznej, promować godną pracę i wspierać regiony szczególnie narażone na zmiany. W obecnym KPEiK wciąż brakuje zarówno odniesienia do tych zaleceń, jak i konkretnych mechanizmów ich wdrażania. Brak choćby systemów wsparcia i źródeł finansowania dla regionów węglowych nieobjętych Funduszem Sprawiedliwej Transformacji. OPZZ podkreśla, że transformacja energetyczna nie może odbywać się kosztem ludzi, a jej powodzenie zależy od tego, czy będzie ona społecznie akceptowalna i sprawiedliwa. W opinii OPZZ transformacja prowadzona bez odpowiedniej strategiiprzemysłowej grozi deindustrializacją kraju. Przykłady wygaszania produkcji hut,fabryk silników spalinowych czy zakładów chemicznych pokazują, że brakmechanizmów ochronnych i preferencyjnych taryf energetycznych może doprowadzićdo trwałego osłabienia polskiego przemysłu. OPZZ domaga się opracowaniakompleksowej polityki przemysłowej, która pozwoli wykorzystać potencjałregionów i umiejętności pracowników, zamiast skazywać ich na bezrobocie lubemigrację. OPZZ zwraca również uwagę na zagrożenia dla bezpieczeństwa energetycznego. Planowane wyłączenia mocy węglowych nie są równoważone przez przyłączenia nowych, niezależnych od pogody źródeł energii, co budzi obawy o stabilność dostaw energii. Gaz, który ma w przyszłości pełnić kluczową rolę stabilizatora, pochodzi głównie spoza Unii Europejskiej, co stoi w sprzeczności z ideą niezależności energetycznej. OPZZ apeluje o utrzymanie rezerwowych mocy węglowych oraz rozwój magazynów energii, które mogłyby zwiększyć elastyczność systemu. Kolejnym problemem jest ryzyko wzrostu ubóstwa energetycznego. Wprowadzenie systemu ETS2 drastycznie podniesie koszty życia milionów Polaków, zwłaszcza tych o niższych dochodach. OPZZ alarmuje, że brak działań redystrybucyjnych i wyprzedzającego wsparcia dla gospodarstw domowych grozi pogłębieniem nierówności społecznych. Wzywa do renegocjacji polityk unijnych i większego zaangażowania państwa w ochronę obywateli przed skutkami indywidualnie ponoszonych opłat za emisje gospodarstw domowych. OPZZ w swojej opinii krytykuje także brak spójnej strategii zarządzania transformacją. Rozproszenie kompetencji między ministerstwami utrudnia dialog społeczny i skuteczne wdrażanie zmian w atmosferze dialogu. Związek proponuje utworzenie centralnego ośrodka koordynującego, który mógłby pełnić rolę podobną do hiszpańskiego Instytutu Sprawiedliwej Transformacji. Choć KPEiK zawiera pozytywne elementy, jak dostrzeżenie potrzeby rozwoju transportu publicznego czy kolejowych przewozów towarowych (wbrew obecnym cięciom) oraz prognozuje m.in. poprawę jakości powietrza, to w ocenie OPZZ dokument pozostaje niekompletny, a w pewnych sferach opisuje mechanizmy stwarzające zagrożenie dla dobrobytu mieszkańców Polski.

08 września 2025

Dnia 5 września 2025 r. odbyło się posiedzenie Zespołu problemowego do spraw budżetu, wynagrodzeń i świadczeń socjalnych Rady Dialogu Społecznego, na którym Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt ustawy budżetowej na rok 2026 oraz projekt ustawy okołobudżetowej. Norbert Kusiak, dyrektor Wydziału Polityki Gospodarczej Podczas posiedzenia Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zgłosiło swoje pytania i uwagi do dokumentu. OPZZ wnikliwie przeanalizowało projekt budżetu i odniosło się do kluczowych kwestii, w tym do wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz potrzeby zwiększenie dochodów państwa. Na pytania członków Zespołu odpowiedziała Hanna Majszczyk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Projekt budżetu na 2026 rok przewiduje wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej o 3%. Zgodnie z zapowiedziami, średnioroczny wskaźnik inflacji ma wynieść 3,5%. Ministerstwo Finansów oszacowało, że dochody budżetu państwa w 2026 roku wyniosą 647,2 mld zł, a wydatki 918,9 mld zł, co oznacza deficyt w wysokości 271,7 mld zł. Rząd planuje przeznaczyć największe środki na obronność (200 mld zł) i ochronę zdrowia (247,8 mld zł). W posiedzeniu z ramienia OPZZ udział wzięli: Roman Piotrowski i Norbert Kusiak. Kolejne ważne posiedzenie, dotyczące projektu budżetu, zaplanowano na 10 września br., kiedy to odbędzie się plenarne posiedzenie Rady Dialogu Społecznego. (nq)

01 września 2025

Do Rady Dialogu Społecznego trafił projekt budżetu państwa na 2026 rok, który rząd wstępnie przyjął w czwartek, 28 sierpnia br. Ustawa budżetowa decyduje o finansowaniu polityki państwa: dochodach, jakie planuje się pozyskać i sposobie ich wydatkowania. Ustawa o RDS precyzyjnie wskazuje tryb konsultacji tego dokumentu i uzgadniania stanowisk w sprawie projektu budżetu przez stronę społeczną. Mamy 10 dni roboczych od otrzymania projektu na uzgodnienie wspólnego stanowiska przez stronę pracowników i strony pracodawców. Jeśli do tego nie dojdzie, każda ze stron: związkowa i organizacji pracodawców, może przyjąć wspólne stanowisko w sprawie projektu ustawy budżetowej w ciągu 5 kolejnych dni roboczych. Gdy porozumienia stron nie będzie, każda organizacja wchodząca w skład w RDS ma prawo wyrazić stanowisko w sprawie projektu w ciągu następnych 3 dni roboczych. Oznacza to bardzo napięty harmonogram prac nad projektem w RDS i negocjacji dla organizacji wchodzących w jej skład. W ciągu kilku następnych dni odbędzie się Zespół problemowy RDS ds. polityki gospodarczej i rynku pracy, który będzie głównym forum negocjacji w sprawie projektu ustawy budżetowej na 2026 rok. OPZZ przedstawi w RDS naszą ocenę projektu i wnioski o zmiany projektu. Prosimy zatem nasze organizacje członkowskie o pilne uwagi do projektu ustawy budżetowej na rok 2026 r. na adres: kusiak@opzz.org.pl. Wasz głos pomoże nam wypracować opinię OPZZ do projektu, która najlepiej będzie odzwierciedlać postulaty pracowników z branż i regionów, które reprezentujecie. Z uwagi na objętość dokumentu poniżej link do projektu:  https://www.myqnapcloud.com/smartshare/6976h5174l6p701q1w6ux0y8_66c867jilk8120qrq675487a7e049095 (KP)